Kennisbibliotheek

Als scheidingsprofessional dien je zorg te dragen voor een zorgvuldige bedrijfsvoering met een goede structuur. Om dit te bewerkstelligen kun je gebruik maken van ons 'Stroomschema van het scheidingsproces (scheidingsprofessional)'. In dit stroomschema staat het scheidingsproces en alle stappen die genomen moeten worden in detail beschreven. Voor jouw cliënt en jezelf is het daarnaast van belang dat de afspraken ten aanzien van de dienstverlening goed vast zijn gelegd. In deze sectie tref je onder andere een sjabloon voor een dienstverleningsovereenkomst en algemene voorwaarden. Daarnaast vind je een concept factuur, een urenspecificatie en documenten die hiermee samenhangen. Ook voorziet deze sectie in andere documenten zoals een concept agenda voor de gesprekken die je gaat voeren.

Als scheidingsprofessional dien je bij aanvang van het scheidingsproces jouw zaken goed op orde te hebben. Je dient je eerste afspraak met de scheidingsconsument te bevestigen. Ook is het van belang dat je in het begin achtergrondinformatie (basisinventarisatieformulier) over de nieuwe cliënt(en) ontvangt. Het ingevuld terugontvangen van dit formulier is een eerste signaal of jouw cliënt(en) van je dienstverlening gebruik willen maken. In het eerste gesprek is het van belang dat je het vertrouwen wint en de opdracht voor scheidingsbegeleiding verwerft. Hiervoor vind je in deze sectie verschillende hulpmiddelen. Ook kunnen de documenten in de sectie “Sociaal-emotionele aspecten” behulpzaam zijn voor het voeren van het eerste gesprek en het winnen van vertrouwen.

Naast de procedurele, juridische, financiële en fiscale aspecten krijg je bij het begeleiden van scheidingen te maken met cliënten die veelal in een zeer emotionele periode van hun leven zitten. Jij voert de regie over het proces waarbij deze emotionele aspecten van belang zijn voor het al dan niet succesvol verlopen daarvan. Je dient je tijdens de begeleiding op een professionele manier op te stellen. Daarnaast dien je de juiste vragen te stellen en goed te luisteren. Soms is het nodig om interventies toe te passen ten einde het proces in de juiste richting te sturen. Je krijgt te maken met partners die in een emotioneel verwerkingsproces zitten. Je dient bedacht te zijn op (onverwachte) escalatie van de onderlinge verhoudingen. Om jou handvatten te geven bij de gesprekken vind je in deze sectie diverse documenten die jou kunnen helpen bij je gesprekken. Naast het gebruiken van de documenten en goede voorbereiding van je gesprekken, kun je via het platform van De Scheidingsdeskundige ook over dit thema ruggespraak houden met beroepsgenoten (intervisie).

Als er minderjarige kinderen betrokken zijn bij een scheiding dient er een ouderschapsplan opgesteld te worden. Meestal komt het ouderschapsplan aan het begin van het scheidingsproces aan de orde. Om de scheidende ouders handvaten te geven voor het opstellen van het ouderschapsplan kun je ze het “Werkblad Ouderschapsplan” overhandigen. Dit kunnen ouders samen invullen of elk apart. Als het de ouders niet lukt dit document in te vullen of er zijn deelonderwerpen die de ouders verdeeld houden, kun je hen hierbij assisteren. In veel gevallen zijn ouders prima in staat dit document samen in te vullen en aan je terug te sturen. Op basis van het werkblad kun je het ouderschapsplan opstellen. Op het moment dat je het ouderschapsplan hebt opgesteld, kun je dit in conceptvorm aan cliënten toezenden met het verzoek dit voor een volgend gesprek gelezen te hebben. In dat volgende gesprek kunnen ouders aangeven of het ouderschapsplan aan hun wensen voldoet of dat er nog onderdelen aangepast dienen te worden. Kinderen tussen de 12 en 18 jaar krijgen van de rechtbank een brief met daarin een uitnodiging voor een kindgesprek. Zij mogen hun mening geven over het ouderschapsplan. Een kind is niet verplicht om naar het kindgesprek te komen. Indien het betreffende kind niet naar de rechtbank wil, is het mogelijk voor het kind om een zogenaamde “kindverklaring” in te vullen en te ondertekenen. Hierin geeft het kind aan wat het van de scheiding vindt. Naast de procedurele zaken is het van belang rekening te houden met het feit dat een scheiding voor kinderen schadelijk kan zijn. Je dient als scheidingsprofessional op de hoogte te zijn van aandachtspunten ten aanzien van kinderen en echtscheiding. In de sectie “Sociaal-emotionele aspecten” geven wij jou naast de eerder genoemde procedurele handvatten ook extra informatie over kinderen en scheiding. Deze informatie kun je zelf gebruiken. Bepaalde informatie kun je gebruiken om jouw cliënten te informeren.

Om partijen op een goede manier te kunnen helpen met de afwikkeling van de vermogensverdeling, dien je op de hoogte te zijn van de verschillende vermogensrechtelijke aspecten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen situaties waarbij er sprake is van een wettelijke gemeenschap van goederen (oud en nieuw regime), huwelijkse voorwaarden of eenvoudige gemeenschappen (zogenaamde boek 3 gemeenschappen). Naast de vermogensrechtelijke aspecten kunnen huwelijkse voorwaarden bepalen dat bepaalde vermogens- en inkomensbestanddelen verrekend moeten worden. Ook kan er sprake zijn van vergoedingsrechten en vergoedingsverplichtingen tussen partners. In deze sectie vind je documenten die je kunt gebruiken voor de inventarisatie en uitwerking van de vermogensverdeling en verrekening. In het hoofdstuk 'Verdeling en verrekening van het vermogen' in onze Syllabus Register Erkend Scheidingsadviseur® (sectie Startdocumenten) vind je een duidelijk overzicht waarin de verschillende stappen van de vermogensverdeling en -verrekening staan beschreven. Dit stappenplan kun je gebruiken bij de vermogensverdeling in jouw beroepspraktijk. In de meeste gevallen zal het gaan om wettelijke gemeenschappen of zogenaamde boek 3 gemeenschappen waarbij partijen beiden voor de helft eigenaar van de vermogensbestanddelen zijn.

Eén van de grootste vermogensbestanddelen die bij een (echt)scheiding moet worden verdeeld of verrekend is de eigen woning. De eigen woning kent veel complexe (fiscale) aspecten. Tevens is de regelgeving hieromtrent aan grote en vele veranderingen onderhevig. Deze sectie dient ter kennisverbreding over dit onderwerp en helpt jou op de hoogte te blijven van de actualiteiten omtrent de eigen woning. In het hoofdstuk 'Eigenwoning & (echt)scheiding' in onze Syllabus Register Erkend Scheidingsadviseur® (sectie Startdocumenten) vind je uitgebreide informatie over de eigenwoningregeling.

Onderhoudsvoorzieningen en de vaststelling hiervan spelen een belangrijke rol bij een (echt)scheiding. In deze sectie vind je verschillende documenten die je hierbij kunnen helpen. In het hoofdstuk 'Onderhoudsverplichtingen & Alimentatie' van onze Syllabus Register Erkend Scheidingsadviseur® (sectie Startdocumenten) vind je uitgebreide informatie over de berekening van onderhoudsverplichtingen. Als je zelf alimentatieberekeningen gaat opstellen is het zeer waarschijnlijk dat je gebruik zult gaan maken van speciale alimentatierekensoftware. De Scheidingsdeskundige heeft over de licentie van dit product een prijsafspraak met Split-Online. Split-Online geeft leden van de Praktijkondersteuning een korting van € 100 per jaar. Voor meer informatie over de software van Split-Online kun je kijken op www.split-online.nl.

Partijen gaan door de scheiding van één financiële huishouding naar twee individuele financiële situaties. Gezien de vele verschillende inkomensbestanddelen zoals partneralimentatie, kinderalimentatie, heffingskortingen, toeslagen, et cetera, heeft jouw cliënt mogelijk onvoldoende inzicht in de inkomenssituatie na de scheiding. Dit kan tot (grote) onzekerheid leiden, waardoor er weerstand ontstaat om tot een definitieve vaststellingsovereenkomst / echtscheidingsconvenant te komen. Hierdoor kan vertraging en/of mogelijke escalatie van het proces ontstaan. Daarom is het voor de scheidingsconsument van belang inzicht te krijgen in de financiële situatie zoals deze er na de scheiding uit komt te zien. Onderdeel hiervan is dat ook de onderlinge samenhang van de te betalen en te ontvangen alimentatie inzichtelijk wordt. Als scheidingsprofessional dien je hier aandacht aan te geven. In deze sectie vind je documenten die jou en jouw cliënt(en) kunnen helpen bij het in kaart brengen van de nieuwe financiële situatie.

Een belangrijk onderdeel van het scheidingsproces is de pensioenverdeling. De cliënten zullen een keuze moeten maken uit de verschillende verdelingsmogelijkheden, waaronder de wettelijke verevening, een variant op de wettelijke verevening (andere vereveningspercentage dan 50% - 50%), conversie van de pensioenrechten en verrekening met andere vermogensbestanddelen. De pensioenverdeling kan een belangrijke basis zijn voor de toekomstige financiële situatie. In de praktijk blijkt dat er vaak onvoldoende aandacht aan dit onderdeel wordt gegeven. Door extra aandacht te besteden aan dit onderdeel kun je je als scheidingsprofessional extra onderscheiden ten opzichte van andere begeleiders die veelal (gemakshalve) uitgaan van de wettelijke regeling. Vooruitlopend op het gesprek kun je cliënten informatie toesturen over de verschillende verdelingsmogelijkheden, bijvoorbeeld de 'Factsheet pensioenverdeling (voor de consument)'. Je kunt er ook voor kiezen om de mogelijkheden eerst mondeling toe te lichten en vervolgens dit document als bijlage bij het gespreksverslag te voegen. Hierdoor bied je jouw cliënten de mogelijkheid om dit onderwerp rustig na te lezen. In deze sectie vind je verschillende documenten die betrekking hebben op de pensioenverdeling. In het hoofdstuk 'Pensioen & Levensverzekering' van onze Syllabus Register Erkend Scheidingsadviseur® (sectie Startdocumenten) wordt uitgebreid ingegaan op de verschillende aandachtspunten bij de pensioenverdeling c.q. verrekening, waaronder ook op fiscale aspecten die daarmee samenhangen.

Als ex-partners gezamenlijk voor hun kinderen zorgen heeft het overlijden van één van beide ex-partners grote gevolgen voor de invulling van de opvoeding. De achterblijvende ouder zal zwaarder belast worden met opvoedtaken. Het overlijden van een ex-partner, indien deze alimentatieplichtig is, zal de inkomenssituatie van de alimentatiegerechtigde beïnvloeden. Enerzijds zal eventuele kinder- of partneralimentatie door het overlijden komen te vervallen. Anderzijds zal eventueel bijzonder partnerpensioen ingaan. In sommige gevallen is er recht op een Anw-uitkering. Naast deze aspecten ten aanzien van het inkomen speelt ook de vererving van vermogen bij overlijden een belangrijke rol. Als zich een dergelijke situatie voordoet zal, net als in de periode voor de scheiding, gekeken moeten worden naar eventuele huwelijkse voorwaarden, de samenlevingsovereenkomst, het wettelijke erfrecht en eventuele testamenten. Soms komt het effect van hetgeen geregeld is niet meer overeen met de wensen van de scheidende partners. Scheidende partijen kunnen indien zij dat wenselijk vinden (eenzijdig) wijzigingen aanbrengen in hun testament. Bij huwelijkse voorwaarden met een finaal verrekenbeding bij overlijden kunnen partners alleen in onderling overleg aanpassingen doorvoeren. Omdat een scheidingsproces soms veel tijd in beslag neemt is het wenselijk om in een vroeg stadium dit onderwerp bij jouw cliënten onder de aandacht te brengen. In deze sectie vind je informatie en documentatie die jou kan helpen bij dit onderdeel.

In deze sectie vind je verschillende documenten die je kunt gebruiken voor de afronding van het scheidingsproces. Allereerst vind je sjablonen van verschillende convenanten waarin de gevolgen van de (echt)scheiding worden vastgelegd. In deze convenanten inclusief bijlagen worden alle gemaakte afspraken in één document samengebracht. Aan de cliënten moet worden uitgelegd dat alle documenten een geheel vormen en het eindresultaat is van de verschillende afspraken. Het is van belang duidelijk aan te geven dat alle eerdere documenten die gedurende het proces zijn opgesteld met de vaststelling van het echtscheidingsconvenant zijn vervallen. Hiermee wordt voorkomen dat één van de partijen terug komt op een deeldocument, dat later is gewijzigd. In de praktijk zul je verschillende relatievormen tegenkomen. Hierbij kan onderscheid gemaakt worden tussen de volgende relatievormen: Gehuwden met een wettelijke gemeenschap van goederen (voor of na 1 januari 2018), Gehuwden met huwelijkse voorwaarden, Geregistreerde partners met een wettelijke gemeenschap van goederen (voor of na 1 januari 2018), Geregistreerde partners met partnerschapsvoorwaarden, Samenwoners met of zonder samenlevingscontract. Voor al deze varianten staan speciale sjablonen ter beschikking. Deze tref je aan in deze sectie. Na het ondertekenen van het convenant zal een advocaat een verzoekschrift opstellen en samen met het echtscheidingsconvenant indienen bij de rechtbank. Je kunt samen met jouw cliënten een keuze maken voor een daartoe geëigende advocaat. Voor bij De Scheidingsdeskundige aangesloten scheidingsprofessionals hebben wij een speciale samenwerking met Stellingwerf Van Beek & Drosten Advocaten te Enschede. Indien u gebruik wilt maken van hun diensten raadpleeg dan het document “Procedure indienen echtscheidingsverzoek”.

Leden van de Permanente Praktijkondersteuning van De Scheidingsdeskundige kunnen bij de formele procedure richting de rechtbank gebruik maken van een gespecialiseerde familierechtadvocaat. Deze begeleiding gaat verder dan het indienen van het echtscheidingsverzoek bij de rechtbank. Op de scheidingsprofessional en advocaat rust immers een zware zorgplicht om cliënten zorgvuldig te begeleiden. In deze sectie vind je alle documenten die betrekking hebben op deze procedure.

In deze sectie vind je belangrijke besluiten, kennisgroepstandpunten van de Belastingdienst en overige relevante documentatie terug. Hierbij kunt u denken aan wetsvoorstellen, verordeningen, beleidsnotities, et cetera. Deze documentatie kun je gebruiken als naslagwerk.

Als scheidingsprofessional is het van belang, naast het in huis hebben van inhoudelijke kennis, ook jouw dienstverlening aan de man te brengen. In deze sectie tref je bouwstenen die je kunt gebruiken in uw reclame-uitingen. Ook tref je een aantal voorbeelden van collega-scheidingsbegeleiders.

De belastingaangifte in het jaar van de scheiding is vaak een complexe aangelegenheid. Volgens de belastingdienst worden ruim 40% van alle aangiftes inkomstenbelasting in het jaar van scheiding onjuist ingevuld. Vooral de fiscale behandeling van de eigen woning is een veelvoorkomend struikelblok. Dit betekent dat veel gescheiden belastingplichtigen een correctie kunnen krijgen op de ingediende aangifte. Deze correctie leidt in veel gevallen tot financiële schade. Om die reden is het voor stellen die gescheiden zijn van groot belang dat ze zorgvuldig begeleid worden bij het invullen van de belastingaangifte in het jaar van de scheiding. Hierdoor kan eventuele financiële schade worden voorkomen. Ter ondersteuning van een zorgvuldige procedure inclusief vastlegging rondom de belastingaangifte in het jaar van scheiding, heeft De Scheidingsdeskundige de ‘Toolkit belastingaangifte in het jaar van scheiding’ ontwikkeld. Deze toolkit helpt om enerzijds het proces zorgvuldig te doorlopen:

• welke gegevens zijn nodig?
• op welk moment dienen de gegevens te worden opgevraagd?
• hoe kan een machtigingscode bij de belastingdienst worden aangevraagd?
• dient er uitstel te worden aangevraagd?

Anderzijds biedt de toolkit alle documenten om tot een zorgvuldige vastlegging van de (ingediende) aangifte komen. Zo zijn er diverse standaard e-mails opgenomen die op verschillende momenten in het proces dienen te worden gestuurd. Download hier de Toolkit "Belastingaangifte in het jaar van scheiding"